FATSA YUKARITEPE KÖYÜ - Ordu doğal riskler tanıtım

XII.2.1. Ordu

Doğal yapıya dair sentez değerlendirmeleri başlığında, doğal kaynaklar sentezi, doğal riskler sentezi, ekolojik kaynaklar sentezi, ekolojik riskler sentezi yapılacak ardından bahsedilen dört başlığın ortak sentezi yapılıp mevcut arazi kullanım durumuyla karşılaştırılacaktır.

XII.2.1.1. Doğal Riskler

Ordu ilinde doğal riskler, deprem, heyelan, sellenme, taşkın alanları, çökme tehlikesi ve zemin sıvılaşması başlıkları altında incelenecektir. Bu bölüm, oluşturulan Doğal Riskler haritasından faydalanılarak yazılmıştır.

Depremsellik: İlin deprem riski güneye doğru artmaktadır. Yaklaşık olarak Giresun- Kovanlık Bucağı Tandır Köyü/ Çambaşı’nın kuzeyi-Gürgentepe-Kumru Devecik Bucağı kuzeyi hattıyla Tokat il sınırı arasındaki bölge I. Derece deprem kuşağındadır. Yaklaşık olarak I.derece deprem kuşağı ile Giresun/Kovanlık Bucağı kuzeyi-İkizce hattı arasındaki bölge II. Derece deprem kuşağındadır. II. derece deprem kuşağı ile Karadeniz sahili arasında kalan bölge III. derece deprem kuşağındadır. İlin güneyinde Kuzey Anadolu Fayı’nın parçası olan, tespit edilmiş fay hatları vardır. Akkuş- Aybastı- Çambaşı’nın güneyi arasında uzanan fay hattı vardır. Ayrıca Aybastı- Gülyalı arasında da fay hattı bulunur. İl Kuzey Anadolu Fayı’nın üreteceği depremlerden olası depremin gücü ve şiddeti oranında yüksek etkilenme riski taşımaktadır. İlde yerleşme kararları alınırken fay hatlarının ayrıntılı tespiti, deprem kuşaklarına göre yapı kalitesinin denetimi önem taşımaktadır.

Heyelan: İl genelinde volkanik kökenli killi geçirimsiz zeminlerin yoğun olduğu ve eğim derecesi yüksek alanlar heyelan riskine sahip bölgelerdir. Bu alanlar il içerisinde kuzeye doğru yaygınlık gösterse de bir öbeklenme yaratmazlar. Doğal riskler haritalarında yaklaşık olarak gösterilmişlerdir. Daha büyük ölçekli planlama süreçlerinde bu bölgeler ayrıntılı olarak incelenmelidir.

Taşkın: Perşembe, Fatsa, Merkez ilçelerinde yerleşim merkezleri içerisinden geçerek denize dökülen akarsuların kent merkezindeki dere ağızları taşkın riski taşıyan alanlardır.

Sellenme: İl sınırlarının Giresun-Sivas il sınırlarıyla kesiştiği noktadaki 2000 m.’yi aşan kil zeminli kesimler yüksek sellenme riski taşımaktadır.

Erime – Çözünme: İldeki erime – çözünmeye bağlı yeraltı boşlukları tehlikesi taşıyan alanlar Ulubey ilçesinin doğusundaki küçük bir alanda yoğunlaşmıştır. Daha büyük ölçeklerde çalışma yapıldığında ayrıntılı inceleme önerilir.

Zein Sıvılaşması: Ordu ilinde bu ölçekte zemin sıvılaşması; Ünye ilçesinde,Perşembe ile Gülyalı arasındaki sahil şeridinde ve Ordu il merkezinde vadi boyunca içlere giren bir hatta tespit edilmiştir.

XII.2.1.2. Doğal Kaynaklar

Doğal kaynaklar başlığı altında, ilin yer altı yerüstü zenginlikleri lokasyonuyla belirlenecek, mevcut durumları açıklanmaya çalışılacaktır. Bu ölçekte daha çok potansiyeller ortaya konacaktır. Daha büyük ölçekli planlama süreçleri için ayrıntılı etüd, lokasyon tarifi ve ÇED çalışmaları önerilir.

Madenler: İlde potansiyel maden yatağı olarak, Demir(Fe), Kurşun( Pb), Çinko(Zn) ve Bakır(Cu) bulunmaktadır. ilin maden potansiyelinin çok büyük bir kısmını Kurşun( Pb), Çinko(Zn) ve Bakır(Cu) oluşturmaktadır. Bunun yanında bu üçlü maden grubunun daha çok, ilin orta-ortadoğu kesiminde yer aldığı görülmektedir. Ayrıca Gölköy etrafında demir maden yataklarına sahiptir.

Potansiyel Serttaş Alanları: Bu alanlar volkanik kökenli olup granit, bazalt gibi zeminlerden oluşmaktadır. Bu zeminlerde bulunan kayaçlar işlenebildiği takdirde kentsel tasarım alanında kullanılabilir.

İldeki potansiyel serttaş alanlarının ise ilin batı-güneybatı kesiminde yaygınlaştığı görülmektedir. Bu alan Kabataş, gülköy, Topçam, çambaşı ilçelerinin oluşturduğu aks üzerinde yer almaktadır

Potansiyel Mermer Alanları: İlde bu ölçekte mermer potansiyeline rastlanmamıştır. Daha büyük ölçekli planlama süreçlerinde etüdü gerekir.

Potansiyel Kil ve Tras Alanlar: Bu alanlar ilin coğrafi yapısının volkanik karakterine uygun olarak ilin orta- kuzey, orta-doğu ve güney-doğu bölümlerinde yer almaktadır. Mesudiye ilçesinin neredeyse tamamının bu alanlardan oluştuğu gözlemlenmektedir.

Potansiyel Kum – Çakıl Alanları: İl merkezinin büyük bir kısmını kaplayan bu alanlar, batıda Çarşamba ovasına yaklaşırken Fatsa ve Ünye hattında da göze çarpmaktadır.

Potansiyel Yeraltısuyu Alanları: İl merkezinin hemen güneyinde kalan bölgeyi kapsayan alanda potansiyel yeraltı suyu alanları bulunmaktadır. Bununla birlikte kuzeybatıda Çaybaşı ile başlayan bölgeden sırasıyla Kumru, Aybastı, Gölköy ve Yeşilce hattında bu alanlara rastlanmaktadır.

XII.2.1.3. Ekolojik Kaynaklar

Ekolojik kaynaklar sentezi doğal yapı ve arazi kullanım analizlerinden faydalanılarak hazırlanmıştır.

Orman Alanları: Orman alanları yeryüzünde ekosistemlerin sağlıklı gelişimi ve devamlılığı açısından çok büyük roller oynamaktadırlar. Gerek sahip olduğu flora ve fauna çeşitliliği ile türlerin çeşidinin artmasını ve varlıklarını sürdürebilmesini sağlamasıyla, gerekse bulunduğu bölgenin iklim özelliklerini yaşanılabilir seviyeye çıkarmasıyla, insan ve diğer canlıların asla vazgeçemeyeceği doğal ortam olarak ifade edilebilinir.

İlin güneybatısındaki Tokat sınırında kalan Canik Dağlarının kuzey yamaçlarının büyük bir bölümünün ordu ili sınırlarında kalması sebebiyle ildeki orman alanları toplam arazi yüzölçümünün yaklaşık yarısını kaplamaktadır. Bununla birlikte Giresun Dağlarının başlangıcı ordu ilinin güney doğusuna denk gelmektedir. Bu kesimdeki dağların yükseklikleri Canik dağları yamaçlarına nazaran oldukça fazladır. Ormanlık alanların bir bölümü de bu kesimdeki yamaçlarda bulunmaktadır.

Mera ve Çayır Alanları: Mera ve çayır alanları ise bir bölge açısından bir çok farklı avantaj sağlamaktadır. Bu tip alanlarda yapılan hayvancılık faaliyetlerinin yanı sıra, dinlenme ve alternatif etkinlik yapılması ile bu alanların bulunduğu çevredeki insanlar arasında sosyal bağları kuvvetlendiren bir özellik taşıması mera ve çayırların insana kattığı farklı bir zenginlik olarak nitelendirilebilir.

İldeki mera ve çayır alanları daha çok Giresun dağlarının yüksek kesimlerinde yoğunlaşmakla beraber Canik dağlarının yüksek yamaçlarında da yer almaktadır. Bu alanlar ildeki toplam yüzölçümünün yaklaşık onda birini oluşturmaktadır.

Tarım Toprağı: İlde arazi kullanım kabiliyeti açısından I. ve II. sınıfa dâhil olan tarım toprakları daha çok ilin sahil kesiminde bulunan İkizce, Ünye, Fatsa ve Merkez ilçe hattında yoğunlaşmaktadır.

Sit Alanları: Kadabüz ilçesinin kuzeyinde iki doğal sit ve bir tane arkeolojik sit alanını kapsayan bir bölge bulunmaktadır. Ayrıca Mesudiye ilçesinde de bir tane arkeolojik alan vardır.

XII.2.1.4. Ekolojik Riskler

Ordu ilinde çevre sorunlarına neden olan faktörler; yerleşim yerleri, sanayi tesisleri ve tarımsal uygulamalar ile ulaşım hizmetlerinden kaynaklanmaktadır.

Evsel atık sular, merkezde arıtılmadan Melet Irmağı’na verilmektedir. Kumbaşı Mahallesi’nde bir atık su arıtma tesisi bulunmakta olup; Cumhuriyet Mahallesi’nde de atık su arıtma tesisi inşaatına başlanmıştır. Ordu il merkezinde, Cumhuriyet mahallesi hariç, kanalizasyon ve yağmur suyu toplama tesisleri (drenaj) mevcuttur. Atık suların bertaraf edilmesi amacıyla derin deşarj çalışmaları devam etmektedir. İlçeler genelinde ise bazı ilçelerin (kırsal alanda) atık su deşarjlarını akarsulara ve serbest doğaya bıraktıkları görülmekte, sahil ilçelerinde ise durum il merkezindeki ile aynı özellikleri göstermektedir. Mevcut yerleşim yerlerinde hiçbir arıtma yapılmadan evsel atıkların en yakın alıcı ortamı olan denize bırakılması sahilde önemli ölçüde kirlenmelere neden olmaktadır.

İlde ısınma amaçlı olarak fındık kabuğu, odun ve kömür kullanılmakta olup, bu gibi yakıtlar özellikle kışın hava kirliliğine yol açmaktadır.

İl sınırları içerisinde topraktaki pestisit birikimini tespit etmek amacıyla analiz yapılmamış, ticari gübrelerin yanlış kullanımı sonucu toprak kalitesinde bozulma olup olmadığı konusunda bir çalışmaya girişilmemiştir.

Yerleşim alanı yakınlarında genelde inşaat gürültüleri oluşmakta, inşaat yapımında kullanılan araç ve makinelerin yaydığı gürültüler ise genel olarak darbeli ve basınçlı olmaktadır. Bu nedenle, inşaat şantiyelerinde çeşitli amaçlarla belirli sürelerde kullanılan yapım araçları, çevreyi olumsuz yönde etkilemektedir.

İlde, ÇED kapsamında incelenmesi gereken işletme alanlarının (toplam 50 faaliyet alanında) 38 tanesinin görüntü kirliliği yaratması söz konusudur.

Ordu ilinde, su erozyonu oldukça önemli bir sorundur. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar, çoğunlukla alüvyal ve kolüvyal arazilerdir. Bunlar ırmak taşkın yatakları, kıyı kumları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleşim alanları ve su yüzeyleri dışında kalan alanlardaki 536.616 hektar toprağın % 0.9’unu (5.483 ha) oluşturmaktadır. Orta derecede erozyona uğramış topraklar 190.131 hektar ile il yüzölçümünün % 31,6’sını teşkil etmektedir. Orta derecede erozyon; hafif, hatta düze yakın eğimden başlayarak sarp eğimlere kadar etkisini göstermektedir. Dik ve çok eğimli arazilerde bu erozyonun görüldüğü yerler, doğal bitki örtüsünün iyi korunduğu alanlardır. Şiddetli derecede erozyona uğramış topraklar, 335.186 hektarla yüzölçümünün % 65,9’unu teşkil eder. Bu sahalarda doğal örtünün tahrip edilmesi veya çok dik eğimli yerlerde hiçbir korunma önlemi almaksızın otlatma ve tarım yapılması sonucu erozyon şiddetlenmiştir.

İlde Ünye- Fatsa arasında sahilde, Fatsa kent merkezinde, Bolaman çayı üzerinde, merkez ilçe kent merkezinde tarım alanları üzerinde yerleşim vardır.

İlde yaz döneminde 130 ton/gün, kış döneminde ise 90 ton/gün katı atık oluşmaktadır. Bunların kompozisyonu, % 75 organik, % 25 geri kazanılabilir atıktır. Ordu ilinin en büyük sorunlarının başında çöp sorunu gelmektedir. Evsel atıklar, bu yıla kadar hiçbir ön işleme tabi tutulmadan Melet Irmağı’nın denize döküldüğü kıyı şeridine bırakılmaktadır. Çöp bırakılan alan yerleşim alanı içinde bulunmaktadır.

Ormanlık alanların arazide büyük yer kaplamasına rağmen, planlama bölgesindeki diğer illere nazaran doğal veya insan eliyle yaşanan tahribatın daha az olduğu göze çarpmaktadır. Buna göre, ilin orta-doğu kesiminde kalan dar bir alandaki ormanlık bölgede böcek hasarı yaşanmakta, merkez ilçenin güneyinde gerçekleşmiş küçük ölçekli orman yangınları ve tahribatlar da sorun yaratmaktadır.

XII.2.1.4.1. Orman Alanlarına Müdahaleler

Ordu ilinde orman alanlarının tahribi daha çok fındık alanı açma amacıyla olsa da, özellikle iç kesimlerde, kuru tarım amacıyla orman alanlarının tahrip edildiği de görülmektedir.

İkizce ilçesinde; Düzmeşe, Kurtluca, Bulgurlu köylerinde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Çaybaşı’nda; Yavi, Koruklu, Çınarcık, Göksu köylerinde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Akkuş ilçesinde; Dağyolu, Ambargürgen, Gürgenli, Yatak, Çökek, Pelitliyatak Arıkmusa, Çayıralan köylerinde, Küveyz nahiyesinin kuzey batısında orman alanlarına müdahaleler vardır.

Ünye ilçesinde; Aydıntepe- Gölevi arasında, Beylerce_Taşça-Çiğdemköy- Üçpınar köyleri arasında, Kadılar, Sarıhalil, Yüceler, Eskikızılcakase köylerinde, Cevizdere- Bentönü-Düzköy arasında akarsu vadilerinin yamaçlarında orman alanlarına müdahaleler vardır.

Kumru ilçesinde; Düzçiftlik, Ortaçokdeğirmen, Karaağaç, Kaynaklı köylerinde, Küçükakçakase köyü ile Ünye ilçesi arasında orman alanlarına müdahaleler vardır.

Fatsa ilçesinde; Sazcılar- Aşağıtepe köyleri arasında, Yavaş- Ilıca köyleri arasında, Yukarıtepe köyünde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Karataş ilçesinde; Alankent çevresinde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Çamaş- Gürgentepe ilçe sınırları yakınında orman alanlarına müdahaleler vardır.

Gürgentepe ilçesinde; Alaşehir- Tuzla arasında orman alanlarına müdahaleler vardır.

Aybastı ilçesinde Toygar köyü çevresinde, Gölköy ilçesinde ilçe merkezi çevresinde, içyaka, konak, kozören köyleri arasında orman alanlarına müdahaleler vardır.

Merkez ilçede; Günören, Karaoluk, Kısacık, Alınca köylerinde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Perşembe ilçesinde; Medreseönü-Okçulu arasındaki bölgede, Kurtuluş ve dögelgüzü köylerinde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Kabadüz ilçesinde; Alisayvan-Hürriyet- GErçe köyleri arasındaki bölgede, KArakiraz köyünde orman alanlarına müdahaleler vardır.

Mesudiye ilçesinde; Arıcılar, Bayırköy, Beyseki, Çerçi, Sarıyayla, Yeşilce köylerinde orman alanlarına müdahaleler vardır.

XII.2.1.4.2. Büyük bölgesel projelerin yarattığı ekolojik riskler

İl Karadeniz Sahil Yolu’nun yarattığı risk güncelliğini korumaktadır. Ancak ekolojik riskler sentezinde bahsedilmiştir. İl merkezi bu projeden etkilenmes de ilçeler için bu proje sorun oluşturmaya devam etmektedir.

İl için önemli projelerden biri Ordu- Giresun Katı atık projesidir. Proje yalnızca katı atık toplama ve vahşi depolamayı içermektedir. Bu yönüyle ayrıştırma, yeniden kullanım v.b uygulamalar yönünden eksiktir. Ancak belediyelerin genellikle deniz kıyısını kullandığı ve düzensizce atıldığı koşullara göre bir olumluluk olarak algılanabilir. Ancak özellikle atıkların toplanma yerinin seçimi önemli ekolojik sorunlara neden olacaktır. Seçilen yerde sızan suyun toprağa ve yer altı sularına karışması, çevresine koku yayması, mikrop üretecek ortam oluşturması ve bu mikropların taşınması, böcek türlerinin bu alanda ve çevresinde artışı, görüntü kirliliği gibi sorunlar yaratacaktır..