ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE ORDU İLİNDE İKTİSADİ HAYAT
I.Dünya Savaşı ve Milli Mücadele döneminde yaşanan buhran, bütün ülkede olduğu gibi Ordu’da da ticari faaliyetleri olumsuz yönde etkilemiştir. Bu dönemde özellikle dış ticaret yok denecek kadar azalmıştır. Cumhuriyetin kurulması ile birlikte bütün alanlarda olduğu gibi ticari alanda da yeni atılımlar gerçekleştirme çabasındaki Ordu’da çok fazla çaba sarf edilmesi gerekliydi. Çünkü ticaretin önündeki engeller sadece savaşların getirdikleri olumsuzluklarla sınırlı değildi.
Ticareti Etkileyen Sebepler
Ticareti zorlaştıran sebeplerin başında yol meselesi gelmekteydi. Bu yıllarda Ordu’ nun başka vilayetlerle ve hatta kendi kazalarıyla karadan ulaşımı neredeyse yok gibidir. Ulaşım tamamen deniz yoluyla yapılmaktadır. Doğal olarak zaten hırçın olan Karadeniz de fırtınalı havalarda ulaşım ise imkansızdır.
Tarafımdan eski harflerden günümüz harflerine çevrilerek yayına hazır hale getirilen, 1926 yılında Salon ve İlanat Gazetesi tarafından hazırlanan “İktisadi ve Ticari Ordu Rehberi”nde mahalli ihtiyaçlar arasında gösterilen yol meselesinin ticareti etkilediğinden şu şekilde bahsedilmektedir. “ Ordu’nun başka vilayetlerle hatta kazalarıyla karadan hatt-ı muvaselesi olmadığı cihetle ticareti mevzidir. Yedi yüz seksen bin lira varidat-ı hususiyesi olan vilayetin kazalarına hatt-ı muvaselesi olmaması teesürdür.”
Ticareti zora sokan diğer bir husus ise kredi teminindeki zorluklardır.1927 yılında Ordu merkezde Ziraat Bankası ve Osmanlı Bankalarının birer şubesi bulunmaktadır. Ziraat Bankasının Ünye ve Fatsa kazalarında da birer şubesi vardır.
1927 yılında Ordu’da bulunan Ziraat Bankası şubelerinin sermayeleri şu şekildedir.
Sermayesi kuruluş tarihi
Ordu merkez şubesi: 150.000 lira 1305
Ünye Şubesi : 38.717 lira 1304
Fatsa şubesi : 32.000 lira 1305 dir.
Ziraat Bankasının Ordu Merkez şubesinin 150.000 liralık sermayesi, kısa vadeli ve mal üzerine ipotekle verdiği avansları karşılamakta yetersiz kalmakta ve tüccarı Osmanlı Bankası şubesine yönlendirmektedir. Bu bankanın istediği gibi işlem yapması ve faiz miktarının dönem faizlerinin çok üzerinde olan yüzde yirmi ikiyi bulması tüccarı zor durumda bırakmaktadır.
Sanayi ve Ticaretin gelişimini engelleyen diğer bir neden de şehrin elektriğe kavuşamamış olmasıdır. Ordu’da sanayinin merkezini fındığı işleyen fabrikalar oluşturmaktadır. Bu fabrikalar su motoru, yağlı benzin ve gaz gibi maddelerle çalışan beygir güçleri düşük motorlarla üretim yapmaya çalışmaktadır.Bu durum fabrikaların istenilen kapasitede işlem yapmasını engellemekteydi. Ordu şehir merkezine elektrik 1930 yılında gelmiştir. Ancak1933 yılına kadar Ordu’da elektrikle çalışan sanayi kuruluşu yoktur. Buna karşılık Ordu’nun komşu vilayetleri Samsun’da iki, Giresun’da bir kuruluş elektrikle çalışmaktaydı.. Bu durum Ordu tüccarının bazı teşviklerden faydalanmasının önünde de bir engel teşkil etmekteydi.
 Ordu Belediye Başkanı Furtunzade Yusuf Sırrı Bey(1926)
Sanayi İstatistiklerinde Ordu İlinde Sanayi
28 Mayıs 1927 yılında yayınlanan Teşvik-i Sanayi Kanunundan faydalanma oranında Ordu’nun payının, Türkiye ortalamasının altında kaldığı görülmektedir.1933 Sanayi İstatistiklerinde sadece 11’i fındık fabrikası olmak üzere bu teşviklerden faydalanabilen müessese sayısı 13’tür. Bu fabrikalardan sekizi Teşvik-i Sanayi Kanunundan sonra kurulmuştur. Müesseselerin bu kanundan faydalanması şartlarından bir tanesi 10 beygir gücünde bir makineleşmeye sahip olmalarıydı. 10 beygir gücünde bir motor ise ancak elektrik gücüyle çalışabilmekteydi.
1927 yılı sanayi sayım sonuçlarına göre Ordu İli genelindeki Sanayi Grupları ve istihdam ettikleri eleman sayıları şu şekildedir.
Sanayi Grupları Adedi Çalışan sayısı
Maden çıkarma sanayii 1 14
Metal Sanayi ve Makine
İmalat Sanayii( kazma, nal, keser vb)237 440
Tarıma dayalı sanayii 173 966
Ağaç işleri sanayii (doğramacılık
hızar ve kereste atölyeleri) 37 76
Bina İnşaatı Sanayii 6 51
Kağıt ve Karton Sanayii 2 3
Dokuma Sanayii 103 27
Diğer Sanayii dalları 2 2
Ordu İlinde sanayinin ağırlığı tarıma ve yan kollarına dayalıdır. Tarımın ise tamamına yakınını ise XIX. yüzyıl içinde yöremizde dikimine başlanan ve asrımızda yörenin en önemli ürünü haline gelen fındık oluşturmaktadır.
Ancak yörenin ağırlıklı geçim kaynağı olan fındık üzerinde oynanan oyunların temelleri de bu yılarda atılmıştı. Hamburg merkezli tüccarların ayak oyunlarıyla fındık fiyatlarlarıyla devamlı oynanmaktadır.
Üreticilerin bu spekülasyonlardan etkilenmemesi için neler yapılması gerektiği, Malül Gaziler Neşriyat Kolektif Şirketi’nin 1928 yılında yayınladığı Türkiye Cumhuriyeti Büyük Ticaret
Salnamesinde şu şekilde anlatılmaktadır.
“1927 senesi fındık içinin beher kıyyesi 80-100 kuruşa satılmıştır. Kabuklu fındıkların beher kıyyesi 38-53 kuruşa kadar satılmaktadır. Bu fiyatlar Avrupa piyasasına tabi olup, piyasanın birden bire yükseldiği ve bazen ansızın düştüğü çok defa vakidir.
Fındık mahsulatının en büyük piyasası ve mahreci olan Hamburg şehrindeki çok büyük sermayeli iki tacirden yek diğerine rekabet saikası ile piyasayı böyle birden biri çıkarıp düşürmeleri sonucu yerli tüccarımız çok mutazarrır olmaktadır. Bu da gerek müstahsillerimizin ve gerek tüccarımızın arasında teşkilat ve ittihat olmamasından ve piyasanın ecnebi alıcılar elinde bulundurulmasından ileri gelmektedir. Fındık müstahsilleri arasında kooperatif teşkilatı vücuda getirmek ve mühim sermayeli bir fındıkçılık bankası tesis etmek ve ecnebi piyasalarında rakip mahsüllerle mücadele edecek iktisadi teşkilat meydana getirmek lazımdır.”
Ortak bir kanaatin dillendirildiği bu öneriden on yıl sonra 1938’yılında kurulan Fiskobirlik,müstahsillerinden,kuruldugu yıl 800.000 kilo fındık alarak Hamburg piyasasının karşısına dikilmiştir. Özellikle II. Dünya Savaşı yıllarında 13-15 kuruş arasında üreticinin malının yok pahasına elden çıkartılmasına müsaade etmeyerek, 30 kuruştan alım yapmış ve üreticiyi yabancı alıcıların tezgahına düşürmemiştir.
İhracat
Cumhuriyetin ilk yıllarında ihracat ürünlerinin tamamını tarıma dayalı ürünler oluşturmaktadır. İhracat gelirlerinin ise üçte ikisinden fazlasını kabuklu ve iç fındık oluşturmaktadır.
Yurt dışına bu dönemde yapılan ihracatın başlıca merkezleri Hamburg, Trieste, Liverpol, Nevyork, Marsilya idi.
Ordu İlinin 1926 senesine ait Ocak-Haziran ayları arasındaki 6 aylık ihracat ürünleri ve gelirleri şu şekildedir.
Ürün Kilo lira
Fındık içi(yurtdışına) 710.564 332.686
Fındık içi(İstanbul’a) 343.597 175.846
Kabuklu Fındık 5.000 877
Fasülye 453.415 37.853
Yumurta 217.550 74.753
Kırılmamış ceviz 41.535 3.557
Ceviz içi 1.110 387
Mısır ve mısır unu 309.535 14.893
Patates 38.357 1.193
Yıkanmış yün 3.447 3.815
Yaprak tütün 1.483 400
Cehri Boya 1.300 950
Diğer(av derileri,yağ,balık yağı, kendir
tohumu,elma,armut vb) 56.637
Toplam Gelir 703.009
İthalat
Bu dönemde ithalat ürünlerinin başında; manifatura, züccaciye, kırtasiye, demir, gaz gibi malzemeler gelmektedir.
1926 senesi Ocak-Haziran ayları arası ithalat giderleri: 748.564 liradır.
Osmanlı Devleti döneminde, 1880 yılında Trabzon Valisi olan Sırrı Paşanın hazırladığı istihbarat raporunda şeref ve haysiyet bakımından birinci derece olarak rapor edilen Ordu'lu işadamları;
Hazinedarzâde Ali Bey ve biraderleri İbrahim ve Osman Beyler Yine Hazinedarzâde Ahmet Bey Felekzâde Süleyman Ağa
Şıhmanzâde Süleyman Bey
Kadı Zaimzâde Arif Efendi :
Ulubey’de Alaybeyizâde Abdurrahman Efendi
Nefs-i Ordu’da Kuzme oğlu Kostantin Ağa :
Haci Gorgor oğlu Yano Ağa
Ermeni Tüccârından Kigork Ağa
Ordu İlimizi ayağa kaldırmak için mücadele vermekteydi. Cumhuriyet döneminde atalarından bayrağı devralan işadamlarımızda henüz bitmemiş olan iktisadi kurtuluş savaşımızı Ordu'da devam ettirmişlerdir.
Bizler de bu iktisadi mücadelenin içinde yer alan dönemin ticaret erbabı ve ticari müesselerini , dönemin kaynaklarını tarayarak tespit etmeye çalıştık.
Dönemin kaynakları Osmanlı harfleriyle yazılı olduğu için isimler değişik şekillerde okunabilmektedir. Bu tür yanlış okunmuş olan isimlerin torunları tarafından düzeltilmesi bizi mutlu edecektir.
1926 yılı Ticaret Odası Heyeti
Başkan: İsa Cemalettin Cordan Bey
Başkan Yardımcısı: Kalfazade Rıfat Efendi
Azalar: Kumzade İhsan, Kargızade İsmail Hakkı, Furtunzade Tahsin, Hattatzade Mehmet Rıdvan Efendiler.
Ordu Ticaret Odası Başkanı İsa Cemalettin Cordan Bey
Fabrikalar
1927 yılında Ordu’da bulunan fabrikaların bir tanesi hariç tamamı fındık fabrikalarıdır.Dönemin fabrikalarının özelliklerine örnek olarak İsa Cemalettin Cordan'ın fındık fabrikasını verebiliriz. Bu fabrika: gazla hareket eden 7 beygir kuvvetinde bir adet Alman sisteminde motora sahip olup aşağıdaki makineleri çalıştırmaktaydı:
Fındığı alt kattan imalathane dairesine çıkaran elevator makinesi ve teferruatı, kırılmamış fındığı yedi kısma ayıran elek makinesi, fındık kırmaya mahsus değirmen, kırılmamış fındığı kabuğundan ayırmak ve tasnif etmek için altı gözlü ayırma makinesi.
Bu fabrikaların sahipleri ve kuruluş tarihleri aşağıdaki gibidir.
Fabrikanın sahibi Kuruluş Tarihi
Furtunzade Tahsin 1337
Osman Ağazade Mahmut 1340
Çolzade Mahmut Ali 1926
Cordanzade İsa 1923
Osman Ağazade Hüseyin Cemal 1926
Hekimzade Mustafa 1927
Kumzade İhsan 1925
Hacı Mehmetzade Ahmet Cemal 1925
Antresyan Dikran 1925
Gözükanlızade Salim 1925
Memişzade Mehme 1926
Kargızade Hızır 1927
Gözükanlızade Hacı Kazım 1927
Topalzade Ali ve Bursalızade Hayri Bey 1341
Hacı İbrahimzade Biraderler 1341
Hacı Alizade Mahmut ve Topalzade Mahmut 1341
Dinçzade Hacı İbrahim ( içki fabrikası)
Dinçzade Hacı İbrahim'in Teceddüd Müskirat (Yeni İçki) Fabrikası'nın amblemi
Fındık Fabrıkası Sahibi Hekimzade Mustafa'nın Amblemi
Hacı Mehmetzade Ahmet Cemal'in Fındık Fabrikasının Amblemi
Bu fabrikalardan başka sahiplerini tespit edemediğimiz, saç bakır kap imal eden bir bakır fabrikasının bulunduğunu 1928-1929 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesinden öğrenmekteyiz.Yine Ma’lül Gaziler Neşriyat Kolektif Şirketi’nin 1928 yılında yayınladığı Türkiye Cumhuriyeti Büyük Ticaret Salnamesi ve hazırladığımız rehberdeki bilgilerden faydalanarak tespit edilen 1926-1928 yıllarında Ordu’da faaliyet gösteren iş kolları ve bu işlerle iştigal edenler aşağıdadır.
Fırıncılar
İbşiroğlu Ömer
Hacı Mehmetzade Ahmet Nazif
Asım Hüsnüzade Sait
Kurtzade Yusuf Ziya
Hamparsumoğlu Agop (Fatsa)
Otelciler
Zurnacızade Ali Kemal ve ortağı Süleyman Bey
Zurnacızade Ali Kemal Bey ve ortağı Süleyman Bey
Lazyan Mıgırdiç
Mefriyan Penik
Çamurzade Mehmet
Çavuşzade Hafız Ali
Hacı Ahmetzade Hüseyin
Hacı Mehmetzade Hafız Ruşen
Saraçzade Mustafa
Şamizzade Hasan
Sarı Mehmetzade Mehmet
Kavrazzade İlyas
Kara İbrahimzade Osman Nuri ve Abdülkadir
Kahvecizade Süleyman
Kemalzade Hikmet
Gözükanlızade Ömer
Müftüzade Osman Hilmi
Melekzade Ömer
Molla Ömerzade Durmuş
Nuhzade Halis
Un ve İrmik Tüccarları
Alaybeyzade Muhlis
Elizade Ahmet Hamdi
Boğukzade Kadir
Dikran Vartan
Osman Ağazade Hasan Cemal
Cordanzade İsa Cemalettin ve Ortağı
Hacı Mehmetzade Ahmet Cemalettin
Hekimzade Mustafa
Dervişzade Ahmet Memiş
Osman Ağazade Mahmut Kamil
Faizzade Hasan Basri
Ferhatzade Mehmet Fahrettin
Furtunzade Tahsin ve Kamil
Furtunzade Tahsin ve Kamil
Furtunzade Yusuf Sırrı
Kargızade Hakkı
Kalfazade Ahmet
Kademzade İhsan
Gozlızade Cemal
Kurtzade Yusuf Sırrı
Gözükanlızade Salim ve Nezir
Gözükanlızade Hacı Kazım
Geğvezade ve Çolzade Ticarethanesi
Tahsinzade Memiş
Bakırcılar
Hacı Ahmetzade Ahmet
Hayrullah Ali Rıza
Seferyan Tepek
Kâhya Kara Yaşar
Lazman Mıgırdiç
Kara Ağaoğlu Ali(Fatsa)
Bakkallar
Çamur Mehmet
Çavuşzade Hafız Ali
Hacı Ahmetzade Hasan
Hattatzade Şevket
Sıraczade Mustafa
Şakiroğlu Hasan
Sarı Mehmetzade Mehmet
Kavrazzade İlyas
Kara İbrahimzade Osman Nuri
Kahveci Süleyman
Kenyelizade Emin
Gözükanlı Mehmet
Müftüzade Osman Hilmi
Melekzade Ömer
Nüvecizade Halis
Tuhafiye ve Hırdavat Tüccarları
Tokatlızade Abdülkadir (Alsancak Ticarethanesi)
Hacı Genç Ağazade Lütfü Fikri, Fikri ve Nurettin (Selim Ticarethanesi
Hacı Kasım Ağazade Mustafa ve Hamdi Biraderler
Dervişzade Cevdet
Zalzade İsmail Hakkı
Osman Ağazade Mustafa Vehbi
Gök Hüseyinzade Emin(İstikamet Mağazası)
Sofuzade Ali Rıza (Hilal Tuhafiye)
Şeyhzade Nevzat
İsmail Çebizade Hasan
Eminzade İbrahim
Sarı Mehmetzade Mustafa
Emihakzade Ethem
Sofuzade Recep Mahdumu İsmail, damadı İzzet
Molla İsmailzade Hafız Hüseyin
Şatırzade Hacı Mahmut ve mahdumları (Fatsa)
Hacı Asımzade Şükrü (Fatsa)
Osman Efendizade Şükrü (Güneş Ticarethanesi, Fatsa)
Hacı İbrahimzade Biraderler (Fatsa)
Bursalızade Hayri ve Mahdumu Sami (Fatsa)
Topalzade Ali ( Fatsa)
Emin Ağazade Hasan Rüştü ( Ünye)
Karakuşluzade Mustafa ( Hacı Bey , Ünye)
Gülşenzade Hafız Kenan (Ünye)
Arif Kadızade Sait (Ünye)
Fettah İsazade Abdullah (Ünye)
Yazarbaşızade Hamdi (Ünye)
Manifaturacılar
Azaklızade ve İmamzade Haşim
Azaklızade Hafız Osman
Azaklızade Mehmet Emin
Antresyan Vartan
Ahmetzade Hamit Abbas ve Adil
Ordu Tüccarından Ahmetzade Abbas Bey
Emir Hacızade Zühtü
İsmail Hüseyinzade Hüsnü
İsmail Hüseyinzade Yakup
Bakkalzade Mustafa
Büyük Limanlızade Ahmet Hidayet
Bodurzade Şevket
Pamukzade Cemal
Hacı İbrahimzade Şevki ve Murat
Hacı Bilalzade Hafız Ali
Hacı Bilalzade Ahmet Fazıl
Hacı Mehmetzade Şaban
Hacı Hüseyinzade Mustafa
Hacı Ahmetzade Ahmet
Hızırzade Hasan
Cordanzade Osman
Zerezade İsmail
Şeyhzade Salih
Sofuzade Ali Rıza
Asım Hüseyinzade Hamdi
Ömer Kadızade Ahmet Hamdi
Faizzade Mustafa
Faizzade Hacı Kamil
Furtunzade Mehmet
Furtunzade Kamil ve Mehmet
Furtunzade Rıfat
Kalyoncuzade Salih Zeki
Kalicyan Karnik
Letozzade Osman
Veli Efendizade Vehbi
Kargızade İsmail Hakkı
Hidayetzade Cemalettin
Yüzbaşızade Osman
İlyaszade Hacı Ali ve Ortağı (Ünye)
Emin Ağazade Hüseyin (Ünye)
Emin Ağazade Fahri (Ünye)
Hacı Mahmutzade Hacı Ali (Ünye)
Deli Mehmetoğlu Hasan (Ünye)
Taşcızade İdris (Ünye)
Tavrizade Süleyman Sabit (Ünye)
Arif Kadızade Sait (Ünye)
Osman Ağazade Hasan Fahri (Ünye)
Osman Ağazade Mehmet (Ünye)
Alemdarzade Atıf (Ünye)
Aşıkzade Mehmet (Ünye)
Garipzade Asım (Ünye)
Kuyumcuzade Osman (Ünye)
Kefelizade Sadık (Ünye)
Kölezade Atıf (Ünye)
Mütekait Sami (Ünye)
Müftüzade Fahri (Ünye)
Nailbendzade Mehmet Bekir (Ünye)
Emir Alizade İbrahim (Fatsa)
Eminağazade Mahdumları(Fatsa)
İsmail Kamiloğlu Cemil (Fatsa)
Uzun Hacızade Mehmet (Fatsa)
Okrabiloğlu Mehmet (Fatsa)
Yazarbaşızade Rasim (Fatsa)
Takazade Cemal (Fatsa)
Tellizade Recep (Fatsa)
Çavuşoğlu Mustafa (Fatsa)
Çörenlikoğlu Recep (Fatsa)
Hacı Hüsnüzade Kardeşler (Fatsa)
Hacı Hüsnüzade Mehmet Ali (Fatsa)
Hahodzade Nazım (Fatsa)
Hacı Alizade Şerif (Fatsa)
Hacı Hakkızade Mehmet (Fatsa)
Hacı Hatipzade Celal (Fatsa)
Hasan Ağazade Rıza (Fatsa)
Hüseyin Efendizade Hüseyin (Fatsa)
Serdarzade Ahmet (Fatsa)
Serdarzade Hamdi (Fatsa)
Sahlazade Cemil (Fatsa)
Şatırzade Muammer (Fatsa)
Sarı Fakızade Hamit (Fatsa)
Sofuzade Hüseyin (Fatsa)
Topalzade Osman Nuri (Fatsa)
Kara Mustafazade Hamdi (Fatsa)
Kethüdaoğlu Hafız Mehmet (Fatsa)
Gençoğlu Ali (Fatsa)
Mehmetoğlu Eyüp (Fatsa)
Menabitoğlu Cemal Tahsin (Fatsa)
Mollazade Mehmet (Fatsa)
Mollaoğlu Osman (Fatsa)
Milaslızade Raif (Fatsa)
Nurizade Ali Hüseyin (Fatsa)
Vahapzade Bahri (Fatsa)
Yamakzade İsmail (Fatsa)
Yamakzade Mehmet (Fatsa)
Tenekeciler
Hacı Rüstemzade Yunus Nadi
Hacı Rüstemzade Ali Rıza
Türkizade Ahmet Nevzat
Deri ve Köseleciler
Hocazade Mustafa Rasim ( İstanbullu Rasim)
Kölezade Süleyman
Deli Hodoğlu Osman (Fatsa)
Karakuşluzade Mustafa (Ünye)
Arif Kadızade Sait (Ünye)
Terziler
Osman Fikri ve Mahdumları (Azm-i Milli Terzihanesi)
Azm-i Milli Terzihanesi Sahibi Osman Fikri Efendi
Hacı Mahmutzade Selahattin
Hacı Hüseyinzade Yusuf
Veli Mahmutzade Abdülkadir
Doktorlar
İbrahim Namık Bey (Hükümet Tabibi)
Eyüp Sabri Bey (Sıhhıye Müdürü)
Mehmet Kemal (Diş Tabibi)
Diş Tabibi Mehmet Kemal Bey
Nazif Bey (Dahiliye)
Ömer Lütfü Bey (Operatör)
Beşir Fuat Bey (Dahiliye, Cildiye)
Emin Bey (Hükümet Tabibi, Fatsa)
Eczacılar
Ali Şükrü Bey ( Şifa Eczanesi)
Şifa Eczahanesi Sahibi Ali Şükrü Bey
Belediye Eczanesi
Saatçiler
Molla İsmailzade Hafız Hüseyin (Mavzer saatleri acentesi)
İsmailzade Hafız Hüseyin Efendi
Şekerci ve Pastacılar
Şekerci Hafız Mustafa
Attarlar
İncikzade Ethem
Gök Hüseyinzade Mehmet Emin
Fındık , Fasülye, Mısır, Yumurta, Ceviz v.s gibi tarıma dayalı ürün tüccarları
Elizade Ahmet Hamdi
Aybeyzade Muhlis
Hacı Mehmetzade Ahmet Cemal
Hattatzade Kadir
Dervişzade Ahmet Muhsin
Dikran Vartanyan
Cordanzade İsa Cemalettin
Boğukzade Kadir
Osmanağazade Hasan Cemal
Osmanağazade Mahmut Kamil
Faizzade Hasan Basri
Ferhatzade Mehmet Fahrettin
Furtunzade Ahmet Hamdi
Kargızade İsmail Hakkı
Kademzade İhsan
Gözlüzade Cemal
Kalfazade Ahmet Rıfat
Gözükanlızade Salim
Muhsinzade Mehmet
Hekimzade Mustafa
Gözükanlızade Hacı Kazım
Veli Efendizade Vehbi
Veli Efendizade Ethem
Hidayetzade Cemalettin
Geyvezade Murat ve Çolzade Mahmut Ali
Allahverdizade Hüseyin
Torunzade Halil
Şeyhzade Rasim ve Sofuzade Dursun
Furtunzade Halim
Şatırzade Hacı Mahmut Sabri ve Mahdumları Asım Baha (Fatsa)
Hacı Asımzade Şükrü (Fatsa)
Osman Efendizade Şükrü (Fatsa)
Bursalızade Hayri ve Mahdumu Sami (Fatsa)
Topalzade Ali (Fatsa)
Emin Ağazade Hasan Rüştü (Ünye)
Karakuşluzade Mustafa (Hacı Bey, Ünye)
Reiszade Hacı Hakkı (Ünye)
Gülşenzade Hacı Kenan (Ünye)
Arifkadızade Sait (Ünye)
Fettah İsazade Abdullah (Ünye)
Lülecizade Rıfat (Ünye)
Kasaplar
Süleymanoğlu Şakir
Abdülkerimoğlu Fethullah
Emir Alioğlu Serur (Fatsa)
Şakirağazade Hüseyin (Fatsa)
Kantariye Tüccarları
Hacı Kasımzade Mustafa
Zalzade İsmail Hakkı
Şeyhzade Rasim ve Sofuzade Dursun
Sofuzade Recep
Osmanağazade Mustafa ve Hamdi Biraderler
Kargızade İsmail Hakkı
İbrişimzade Habip Biraderler(Ünye)
İlyaszade Ahmet (Ünye)
Sırma Bıyıkzade Biraderler(Ünye)
Hacı Kantarzade Mehmet (Ünye)
Hatipzade Hamdi (Ünye)
Şahinyanzade Heyder (Ünye)
Arif Kadızade Sait (Ünye)
Giresunluzade Hacı Ahmet (Ünye)
Giresunluzade Rıza (Ünye)
Almazade Abdülkadir (Ünye)
Reiszade Hacı Hakkı (Ünye)
Fettah İsazade Abdullah (Ünye)
Şatırzade Hacı Mahmut ve Mahdumları (Fatsa)
Osman Efendizade Şükrü (Fatsa)
Hacı İbrahimzade Biraderler (Fatsa)
Bursalızade Ali (Fatsa)
Topalzade Ali (Fatsa)
İzzet Efendizade Atıf (Fatsa)
Kunduracılar
Kibarzade Tevfik Efendi
Ordu'da Renk Kundura Sahibi Kibarzade Tevfik Efendi
Kibarzade Ali ve Mahdumları
Kavrazzade Osman
Kulaçzade Mehmet ve Mahdumu
Sofuzade Hacı Mehmet
Sofuzade Hasan
Gönüloğlu Ahmet Usta
Müezzinoğlu Mustafa
Sarı Hüseyinoğlu Mustafa
Emir Hasanoğlu Remzi (Fatsa)
Usta Alioğlu İbrahim (FaHatsa)
Didebanzade Rıfat (Fatsa)
Meşehrizade Arif (Fatsa)
Ali Osman Yayaoğlu Arif (Fatsa)
Ali Osman Yayaoğlu Hikmet (Fatsa)
Makine Bayii
Singer Makineleri Bayii Hatipzade Nurettin Bey
Singer Makineleri Bayii Hatipzade Nurettin Bey
Kahvehaneler
Fırıncızade Osman
Sarı Mehmetzade Mehmet
Kereste Tüccarları
Uzun Hüseyinzade Halil
Hacızade Yusuf Ziya
Lezkizade Bilal
Molla Yazıcızade Haşim (Ünye)
Köseleciler
Hocazade Mustafa Rasim
Sofuzade Recep
Karakuşluzade Mustafa (Ünye)
Kireççiler
Çolzade Abdurrahman
Kullanılmış Elbiseciler
Ömeroğlu Ömer
Nailbendzade Şevki
İçki Depoları
Kara Mustafazade Osman
Dinçzade Hacı İbrahim
Manavlar
Akhisarlızade Haydar
Tatarzade Ziver
Hayrizade Hatip Dursun
Şirinyanzade İshak
Şeyhzade Nevzat
Hacı Ziya
Felekzade Adil
Felekzade Halis
Kadızade Hasan
Kadızade Abdullah
Kara İbrahimzade Osman Nuri
Koca Alizade Ahmet
Kurtzade Ahmet Hamdi
Ali Başzade Ahmet
Melekzade Ali Galip
Musa Başzade Mihran
Musa Başzade Ali
Kara Kayalızade Kahraman Kahya
Veli Efendizade Vehbi
Yüzbaşızade Rıza
Yusuf Efendizade Ahmet Nurettin
Yemeniciler
Sarı Hasanzade Mustafa
Sofuzade Hacı Mehmet
Kurbzade Osman Remzi
Sigorta şirketleri
Loid Enternasyonel Anomin Sigorta Şirketi
Douche Loid Sigorta Şirketi
İstanbul Umum Sigorta Şirketi
Bulgarya Harik Kumpanyası
Viktorya Berlin Umum Sigorta Şirketi
İtimat-ı Milli Anonim Türk Sigorta Şirketi
Günümüzde Ordu İlimizi daha da ileriye götürmek çabasında olan ve ilimizin ortak çıkarlarını uluslararası çıkar gruplarından üstün tutan tüm ticaret erbabımızı da tarih bir gün yazacaktır.
Dipnotlar:
Türkiye Salon ve İlanat Gazetesi İktisadi ve Ticari Ordu Rehberi, İstanbul 1926-1927, s.2
Türkiye Cumhuriyeti Salnamesi , 1927-1928, s.490
age rehber, İstanbul 1926-1927, s.2
Ordu’ya elektrik 1930 yılında , 100 beygirlik dizel motoru ve bir buhar makinesi ile çalışan santralle sağlanmıştır.
Semiz Yaşar, “ 1923-1950 Döneminde İktisadi Bakımdan Ordu Vilayeti” Dünden Bugüne Ordu İli, Konya 2001, s.149
|
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
